فیروزه سنگی تزئینی و زیبا با رنگ آبی تا سبز است که محبوبیت زیادی در کشورهای سراسر دنیا دارد. رنگ خاص سنگ فیروزه سبب شده که به راحتی بتوان آن را با انواع استایل‌ها هماهنگ کرد. البته تمام ویژگی‌های مثبت سنگ فیروزه به رنگ آن محدود نمی‌شود بلکه خواص درمانی و معنوی قابل توجهی هم دارد.
در گذشته بومیان آمریکایی، آزتک‌ها و ایرانیان فیروزه را نماد بهشت روی زمین می‌دانستند و برای درمان انواع بیماری‌ها آن را به کار می‌برند. ایرانیان حتی از این سنگ برای محافظت خود در برابر بلایا استفاده میکردند و معتقد بودند در صورتی که سنگ فیروزه همراهشان باشد، اتفاق بدی نخواهد افتاد. اولین بار سنگ فیروزه توسط مصریان مورد توجه قرار گرفت و حاکمان آن دوره مصر، از سنگ فیروزه برای تزئین جواهرات مختلف کمک می‌گرفتند. بومیان امریکایی سنگ فیروزه را به پودر تبدیل کرده و آن را برای انواع سردرد، دل درد و چشم درد تجویز میکردند.
در کشورهای دیگر سنگ فیروزه را با نام turquoise می‌شناسند که کلمه‌ای فرانسوی به معنای ” سنگ ترکی” است. در گذشته سنگ فیروزه ایران توسط تاجران ترکی به کشورهای اروپایی برده می‌شد و به اشتباه فکر میکردند که این سنگ متعلق به کشور ترکیه است. با گذشت زمان و محبوبیت بیشتر سنگ فیروزه، مشخص شد که این سنگ‌ها در واقع از دل معادن ایران استخراج شده و از آن زمان محبوبیت سنگ فیروزه ایران در سراسر جهان افزایش یافته است.
سنگ‌های فیروزه بسته به محل شکل گیری دارای رنگ‌های متفاوتی هستند. به طور مثال ممکن است سنگی که در چین پیدا می‌شود رنگ سبز بیشتری داشته باشد و سنگ یک معدن دیگر به دلیل وجود سنگ آهک، سفیدی بیشتر را نمایش دهد. در حالت کلی هر چه سنگ فیروزه به سمت آبی میل کند، کیفیت بهتری دارد. از آنجایی که سنگ فیروزه نیشابور، آبی یکدست بوده و سختی بیشتری نسبت به سایر فیروزه‌ها دارد، آن را بهترین فیروزه دنیا می‌نامند.
فیروزه‌ها بسته به شکل ظاهری خود در دو دسته قرار می‌گیرند:
سنگ فیروزه شجری: بر روی بیشتر سنگ‌های فیروزه رگه‌های طلایی یا مشکی رنگی وجود دارد که ظاهری جدید به این سنگ خوش رنگ هدیه می‌دهند. اصطلاحا به این دسته از سنگ‌های فیروزه، سنگ فیروزه شجری گفته می‌شود و قیمت آن مناسب است.
سنگ فیروزه عجمی: اگر بر روی سنگ فیروزه هیچ رگه‌ای وجود نداشته و رنگ آن به صورت یکدست آبی باشد، آن را سنگ فیروزه عجمی می‌نامند. این سنگ در کشورهای عربی محبوبیت زیادی داشته و با قیمتی بالاتر از فیروزه شجری فروخته می‌شود.
تراش فیروزه چگونه انجام می‌شود؟
به طور کلی هر نوع سنگی که از دل زمین بدست می‌آید، برای استفاده از صنایع دیگر باید تغییراتی را تجربه کند. این تغییرات شامل جداسازی ناخالصی‌ها و تبدیل آن به ذرات کوچک‌تر است تا آماده استفاده شود. برای سنگ فیروزه هم این موارد صادق است، سنگ‌های استخراج شده از معدن فیروزه در فرآیند خاصی آماده عرضه به بازار جواهرات می‌شوند. نوع تراش بسته به سنگ فیروزه متفاوت خواهد بود؛ به طور مثال فیروزه‌هایی که بافتی نازک دارند، به صورت مسطح تراش داده شده و تمام تلاش خود را می‌کنند تا دچار آسیب نشوند. علاوه بر آن بخش‌های مشکل دار سنگ را با کمک طلا می‌پوشانند. در مقابل سنگ‌هایی که کیفیت بالایی داشته و به صورت یکدست آبی‌اند، به صورت مخروطی برش داده شده و آماده استفاده در جواهرات می‌شوند.
برای تراش سنگ فیروزه کارگاه‌های مخصوصی در نظر گرفته شده که فیروزه پس از استخراج به این کارگاه‌ها منتقل می‌شوند. پس از تمام شدن فرآیند تراش سنگ فیروزه، آن‌ها را با توجه به شکل ظاهری تقسیم کرده و مراحل شست و شو را آغاز می‌کنند تا غبار سنگ‌ها تمیز شوند. سنگ‌های خروجی از این مراحل برای استفاده در جواهرات در اختیار کارگاه‌ها قرار خواهند گرفت اما سنگ‌های ریز برای محصولات فیروزه کوب استفاده می‌شوند. در هنر فیروزه کوب سطح ظروف مختلف را صیقل می‌دهند و پس از شدن چسب، با کمک فیروزه آن ظرف را می‌پوشانند. این فیروزه‌های کوچک و هم اندازه می‌توانند جذابیت زیادی به آن ظرف هدیه دهند.
